رابطه پزشک-بیمار: بوم شناسی معاینه گروهی بیماران در مطب خصوصی

مقدمه: راه هایی که پزشک و بیمار از طریق آن با یکدیگر ارتباط دارند، تأثیر بسزایی بر کیفیت درمان و بهبود بیماری دارد. گرچه اکثر تحقیقات در تأثیر این روابط بر کیفیت مراقبت ها هم عقیده هستند اما تحقیقات و کارهای عملی زیادی در ایران، در رابطه با این موضوع بسیار مهم انجام نشده است. و به تازگی پدیده ی ویزیت گروهی در مطب های خصوصی پزشکان به ویژه مطب های متخصصان زنان و زایمان مرسوم شده است که به وضوح فاصله ی بسیاری با انواع الگو های ارتباطی ایده آل بین پزشک و بیمار دارد. روش: در پژوهش حاضر از راهبرد کیفی قوم نگاری بهره برده شد. برای جمع آوری داده ها از روش کیفی مشاهده مشارکتی و در مرحله ی تجزیه و تحلیل داده ها از رویه تحلیلی کدگذاری نظری استفاده شده است. جامعه ی هدف زنان مراجعه کننده به مطب های خصوصی متخصصان زنان و زایمان در شهر اهواز در نظر گرفته شد که 28 مورد از تعاملات این بیماران با پزشکان به شیوه ی نمونه گیری نظری انتخاب و مورد مشاهده قرار گرفت. یافته ها: در مرحله کدگذاری، رفتار کلامی بیماران در قالب 3 خرده مقوله ی پرسش سوالات، ابراز نگرانی، اظهار نظر و پیشنهاد، ذیل مقوله ی اصلی «رفتار مشارکتی بیمار» قرار گرفتند و رفتار کلامی پزشکان نیز ، ذیل مقوله اصلی «رفتار مشارکتی پزشک»، و مقوله های فرعی تشویق بیمار به صحبت بیشتر، احترام به عقاید و باورهای بیمار کدگذاری شد. رفتار غیرکلامی بیماران و پزشکان نیز در جریان تعاملات از طریق پر کردن پروتکل مشاهده و نیز یادداشت های میدانی، ثبت و در تجزیه تحلیل نهایی وارد شد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس تحلیل داده های بدست آمده، موارد بسیار کم از تعاملات بیمار و پزشک در مطب های مورد بررسی، مصداق رفتار مشارکتی بود. این مورد در مطب هایی که در آنها ویزیت گروهی انجام می شد به مراتب کمتر از مطب های دیگر بود. شناخت جنبه‌های زیستی، اجتماعی و فرهنگی بیماری می‌تواند بر شیوه ارتباطی پزشک در برخورد با بیمار و درک بهتر مسائل و مشکلات جسمی و روحی آنان تأثیر گذاشته و حتی پزشک را در رسیدن به تشخیص صحیح و انتخاب و ارائه گزینه درمانی مناسب و کارآمد یاری کند.